Sprawozdanie ze spotkania wokół powieści Joanny Bator "Ciemno, prawie noc"

Po okresie organizacyjnym, pierwsze i drugie spotkanie KNAL w roku akademickim 2013/2014 poświęcone konkretnemu tekstowi literackiemu odbyło się w nader sprzyjającej atmosferze. Na wybraniu przedmiotu analizy (powieści Joanny Bator „Ciemno, prawie noc”) zaważyło bowiem niedawne przyznanie autorce nagrody literackiej NIKE, ale i fakt, że spotkanie przypadło na 29 października, a więc odbyło się tuż przed (pop)kulturowo wszechobecnym Halloween. Uznaliśmy, że to właściwy czas, by poświęcić uwagę gotycyzmowi i grozie w kulturze.

W trakcie spotkania stało się jasne, że powieść Joanny Bator to prawdziwa skarbnica nie tylko motywów gotyckich, ale przede wszystkim ich przeobrażeń i różnego rodzaju funkcjonalizacji. Dyskusję rozpoczął krótki wstęp na temat powieści gotyckiej jako odmiany gatunkowej. W oparciu o przygotowaną przeze mnie listę motywów i rekwizytów charakterystycznych dla tradycyjnej powieści gotyckiej dokonaliśmy rekonstrukcji „gotyckości” w „Ciemno, prawie noc”, zarazem podejmując się interpretacji dokonanych przez autorkę zapożyczeń, intertekstów i nawiązań.

Potencjalne funkcje grozy w wybranej reprezentacji literackiej dały asumpt do rozmowy na temat innych współczesnych adaptacji gotycyzmu w kulturze, w tym w kulturze popularnej. Zastanawialiśmy się, czego dziś poszukuje odbiorca w gatunkach wywodzących się z powieści gotyckiej i powieści grozy lub mających z nimi wspólne korzenie – w horrorze, thrillerze, kryminale. Interpretacja powieści Bator pozwoliła nam udzielić kilku odpowiedzi, jednak dyskusja nie została zamknięta – mimo rozbieżnych opinii na temat języka pisarki, konstrukcji fabularnej i samej realizacji pomysłu (zwłaszcza finałowej sceny), zgodnie uznaliśmy, że „Ciemno, prawie noc” otwiera wiele innych interesujących "furtek", przez które chcielibyśmy jeszcze przejść. Mogłaby to być choćby perspektywa postpamięciowa czy nawet genderowa albo tożsamościowa, jeśli poszerzyć rozważania o poprzednie powieści Bator, których akcja również toczy się w Wałbrzychu.

Część spotkania została poświęcona na pozostałe kwestie organizacyjne. Ustaliliśmy nowy termin i – z inspiracji dr Natalii Lemann – nową formułę dyskusji w KNAL, w którą "włączyliśmy studentów specjalności „twórcze pisanie”. Z nimi to właśnie spotkaliśmy się w drugim  "gotyckim" terminie, by omówić i poddać krytycznej analizie teksty grozy autorstwa trójki młodych adeptów pióra - Marty, Konrada oraz Moniki.

Sprawozdawała

Anna Zatora